Bilduma online eta irudien salmenta

Chillidak kaligrafia informalista -hau da, ezaugarri azkar bezain jarraitua- eta "zehaztu gabeko geometriako" forma trinkoagoak aukeratu zituen tarteka. Hori dela eta, espazialismora ere hurbildu zen. Lan bakoitzean, zalantza hori materialaren arabera ebatzi zen sarritan, eskulturagileak oso-oso kontuan hartu baitzuen gehienetan erabili ohi zituen burdinaren, egurraren, alabastroaren, hormigoiaren edo terrakotaren balio plastikoa desberdina zela.

Dardara-burdinak II egilearen serierik ezagunenetakoa da, eta haren ibilbideko unerik garrantzitsuenetakoan eginda dago: Chillidak 1956an Parisen ikusgai jarri zituen eskulturetako bat da. Izan ere, lan horiek nazioarteko onespenaren ateak ireki zizkioten. Bertan, burdinaren garapen lineala antzematen da, bere izaera grafiko zorrotza, bai eta nekazaritzako lanabesak, armak eta antzinako beste erreminta batzuk egiten zituzten olagizonen zereginarekin daukan lotura ere. Hain zuzen ere, badirudi Dardara-burdinak II lanean goldearen formaren abstrakzioa egiten dela, infinituaren adierazle bihurtuz eta, horren ondorioz, esangura metafisikoko objektu bilakatuz. Eskultura honetan, egileak adierazpide zailaren bilaketaren berri ematen digu, berezko grafismoaren garapen malgua eraman nahi baitu espaziora, burdina forjatua bezain gogorra den eta astiro eraldatzen den materialaren bitartez.

Chillida arkitektura ikasten hasi zen Madrilen, baina hasi eta gutxira bertan behera utzi zuen, eskultura lantzeko. Parisen egon ondoren, 1951n Euskal Herrira itzuli zen. 1958. urtean, Veneziako Biurtekoko Eskultura Sari Nagusia lortu zuen. Chillidak Picassok, Julio Gonzálezek eta Pablo Gargallok hasitako burdinazko tradizio eskultorikoari eutsi zion, eta XX. mendeko bigarren zatiko funtsezko eskulturagileetako bat izan zen. Filosofoekin -Heidegger, Cioran- eta olerkariekin -Jorge Guillén- lan egin zuenez, agerikoa da bere lanek interes esentzialista zutela. [Javier Viar]

Bibliografia hautatuta

• Cat. Derrière le Miroir. París, Galerie Maeght, 1956. n° cat. 27.
• Cat. Eduardo Chillida. Basel, Basel Kunsthalle, 1962..
• Chillida [Cat. exp.]. Wilhelm Lehmbruck Museum, 1966.
• Cat. Plastik, Zeichnunger, Graphik. Zurich, Zurich Kunsthaus, 1969..
• Esteban, Claude. Chillida. París, Maeght, 1971. pp. 70, 71, 76, n° cat. 3.
• Eduardo Chillida [Cat. exp.]. Paris, Maeght, 1979. pp. 42, 156, n° cat. 47.
• Cinq Siècles d'Art Espagnol : 2, Le siècle de Picasso [Cat. exp.]. Madrid ; París, Ministerio de Cultura ; Musées, 1987. p. 204, n° cat. 139.
• Chillida [Cat. exp.]. London, Hayward Gallery, 1990. p. 84, n° cat. 3.
• Chillida [Cat. exp.]. Berlín, Neuer Berliner Kunstverein, 1991. p. 61, il.
• Chillida en San Sebastián [Cat. exp.]. Donostia-San Sebastián, Sociedad Guipuzcoana de Ediciones y Publicaciones, 1992. p. 164, il.
• Chillida [Cat. exp.]. Paris, Galerie Nationale du Jeu de Paume, 2001. p. 79, il.
• Chillida [Cat. exp.]. Würth, Kunsthalle, 2001. p. 34, il.
• Chillida [Cat. exp.]. Mexico ; Roma, Instituto Nacional de Bellas Artes ; Landucci, 2002. p. 79.
• Cat. Eduardo Chillida. Madrid, Guillermo de Osma Galería, 2003. pp. 13, 19, n° cat. 3.
• Carandente, Giovanni. "Chillida : Dardara-burdinak II : Eduardo Txillidaren lan eskuratu berria Bilboko Arte Eder Museoan = Hierros de temblor II : nueva adquisición de una obra de Eduardo Chillida en el Museo de Bellas Artes de Bilbao = Trembling irons II : a work by Eduardo Chillida recently acquired by the Bilbao Fine Arts Museum", B'05 : Buletina = Boletín = Bulletin, n° 1. 2006. pp. 91-110.
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. pp. 188-189.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. pp. 188-189.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. pp. 188-189.
• Adquisiciones 02/07 [Cat. exp.]. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2007. pp. 64-65, n° cat. 23. (il. cub.)
• Viar Olloqui, Javier. "Palazuelo eta euskal artea : Irudia margolanean oinarritutako hausnarketak = Palazuelo y el arte vasco : reflexiones a partir de Imagen = Palazuelo and the basque art : Thoughts on Image", B'07 : Buletina = Boletín = Bulletin, n° 3. 2008. pp. 280-282
• Gida Euskal Artistak. Bilbao, Bilboko Arte Eder Museoa, 2008. pp. 130-131.
• Reguera, Galder. "Centenario del Museo de Bellas Artes de Bilbao", Arketypo : revista de arte, arquitectura y diseño vasco, n° 13. 2009. p. 147.
• Torre, Alfonso de la. La sombra de Oteiza en el arte español de los cincuenta = Oteizaren itzala berrogeita hamarreko urteetako espainiar artean. Alzuza, Fundacion Museo Oteiza Fundazio Museoa, 2009. p. 39.
• Charney, Noah. Pais Vasco : de museos. Barcelona, geoPlaneta, 2010. pp. 59-61.
• Torre, Alfonso de la. La sombra de Oteiza en el arte español de los cincuenta. Zaragoza, Ibercaja, 2010. p. 95.
• Eduardo Chillida [Cat. exp.]. Saint-Paul de Vence, Fondation Maeght, 2011. pp. 75, 204, sin n° cat.
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2011. pp. 188-189, n° cat. 134a.
• Bilboko Arte Ederren Museoa : gida. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2012. pp. 188-189, n° cat. 134a.
• Guide Basque Artists. Bilbao, Bilbao Fine Arts Museum, 2012. pp. 129-131, n° cat. 71a.
• Arte japonés y japonismo [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. pp. 108-109, il.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. pp. 188-189.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. pp. 188-189.
• Maestros : Museo de Bellas Artes de Bilbao . Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 110-111, il.
• Maisuak : Bilboko Arte Ederren Museoa. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 110-111.
• Masters : Bilbao Fine Arts Museum. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 110-111, il.
• Maîtres : Musée des Beaux-Arts de Bilbao. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 110-111, il.
• Viar, Javier. Historia del arte vasco : de la Guerra Civil a nuestros días, 1936-2016. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2017. p. 81.
• L'art basque en resistance : Gaur, 1966 : euskal arte ihardukitzailea [Cat. exp.]. Bayonne, Musée Basque et de l'histoire de Bayonne, 2018. p. 105, il.
• Después del 68 : arte y prácticas artísticas en el País Vasco, 1968-2018 [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. p. 447, il.
• Viar, Javier. Hijos de la angustia. Bilbao, Muelle de Uribitarte, 2019. pp. 39, 100, 125, il.
• Jorge Oteiza - Eduardo Chillida : diálogo en los años 50 y 60 [Cat. exp.]. València, Fundación Bancaja, 2021. pp. 210, 229, il.