Erakusketak

1859ko martxoan, Mariano Fortuny margolari katalan gaztea Erromara heldu zen lanbidea perfekzionatzera, Bartzelonako Diputazioaren pentsioari esker. Laster jarri zen harremanetan macchiaioli deitutako margolariekin, baina Fortuny sekula ez zen halakotzat hartua izan. Bartzelonako Diputazioak Afrika iparraldeko gerra kolonial espainiarrari buruzko erreportaje grafikoa enkargatu zion, eta, beraz, birritan bidaiatu zuen Marokora, eta hantxe sortu zitzaion gai orientalistarekiko interesa.

Fortunyren pinturak arrakasta handia izan zuen, eta margolariak laster alokatu ahal izan zuen Vigna Giulia jauregia, via Flaminia kalean; hain zuzen ere, hantxe prestatu zuen estudioa eta, era berean, hantxe instalatu zuen antzinako objektuen inguruan zeukan bilduma oparoa, koadroak osatzeko orduan attrezzo gisa erabiltzen zuena. Fortuny Goyaren pinturan inspiratzen zen, eta, berau interpretatzerakoan, xehetasunez betetako preziosismoa erabiltzen zuen, macchiaioli delakoek eta Frantziako lehenengo inpresionistek jorratzen zuten tratamendu soltearekin batera.

Bere bezero nagusiak Hiri Eternaleko turista aberatsak ziren, baina, handik gutxira, bildumagile handiak ere harekin interesatzen hasi ziren, eta, ondorioz, Adolphe Goupil Parisko arte-merkatari ospetsua esklusibotasun-kontratuak sinatzen hasi zen Fortunyrekin, zenbateko altuak finkatuz urtero. Beste alde batetik, Fortunyk bezeroen eskariaren menpe egon behar zuen; hain zuzen ere, bezeroek eszena anekdotikoak eskatzen zituzten, kasakaz jantzitako pertsonaiei edo mundu islamiarreko ohitura exotikoei buruzkoak. Gogora dezagun espedizio eta bidaia handien garaiak zirela, eta inperio kolonialak ere orduantxe ari zirela ezartzen. Baina, Fortunyren pinturan, garrantzitsuena ez dira gaiak, normalean hutsalak izaten baitira, ezpada kolorea eta argia maisuki erabiltzen zituela eta teknika modu txundigarrian menperatzen zuela.

Badakigu Fortunyk Parisen amaitu zuela Tapiz-saltzailea, Jean-Léon Gérôme margolari adiskideak utzi zion estudioan, eta 1870eko maiatzean aurkeztu zuela jendaurrean, Goupilek l'Opéra-ko plazan zeukan galerian antolatu zion erakusketan. Bertan, artistaren lanik onenak bildu ziren (Bikario andrea, Bibliofiloak, Suge-sorgintzailea eta gure akuarela, Le marchand de tapis au Maroc deitzen zuena), bai eta salgai jarri ere, mundua astindu zuten prezioetan. Aipatzen ari garen artelana 20.000 frankoren truke erosi zuen Murrieta bankariak, Londresen bizi zen eta negozio handietan aritzen zen euskaldunak. Bigarren Inperioko Parisko arte-kritikaririk ospetsuenak, Théophile Gautierrek, goraipamenez hitz egin zuen erakusketa hartaz eta gure koadroaz, eta garai hartako prentsak berehala eman zuen gertakariaren berri. Tapiz-saltzailea ospetsu egin zen, batez ere, Goupilek 1875ean editatu zuen album monografikoari esker; hain zuzen ere, hogeita hamasei urte besterik ez zituen artistaren ustekabeko heriotzaren ondorioz argitaratu zuen album hura.

1956ko uztailean, Josep Sala Ardiz industrialariak eskuratu zuen Bartzelonako Parés Aretoan, 350.000 pezetako zenbateko handian. 1980ko otsailean, Tapiz-saltzailea Montserratera heldu zen, Sala jaunaren arte-bilduma bikaineko legatu gisa, eta, horren ondorioz, museoa handitu egin behar izan zen.