Bilduma online eta irudien salmenta

Lying Figure in Mirror, Baconek Parisko Grand Palaisen 1971n egindako atzera begirako erakusketarako sortutako obretako bat da. Haren beste bi lanekin loturiko obra da, ikonografiari eta xedeari dagokienez: Triptych -Studies of the Human Body (1970) eta Two Men Working in a Field (1971). Artearekin eta sorkuntzarekin loturiko mitoak ditu iturburu, eta artistek haiei buruz aurrez egindako irudiak, zeinak berrasmatu eta kultura testuinguru garaikidean kokatu zituen Baconek.

Gune zirkular batean kokaturiko neurri handiko ispilu batek irudi bihurritu, bihurgunetsu eta haragikoi bat islatzen du, elkar gurutzatutako bi gorputzek osatua, bi mailatan lerratua. Baconek maiz erabili zituen ispiluak eta haien proiekzioak, baina honako hau da eszena nagusia isla modura aurkezten duen haren obra bakarra. Izaki bizi bihurturiko eskultura bat ageri da bertan, giza nahiz hegazti ezaugarriak dituena: titiburu bat begia da; besapea, uzkia; eta hegal kurbatu batzuk, gorputz adar liratekeenak. Bestela esan bazen ere, Bacon ez zegoen narratibaren kontra; kontakizun jakinak saihesten saiatzen zen. Hortaz, zer esanahi izan lezake eszena misteriotsu eta nahasgarri honek, urruntasunetik? Leda eta beltxarga margolanaren (c. 1530) dekonstrukzioa da.

Baconek aitortu zuenez, Buonarrotiren obra zen bere inspirazio iturri nagusietakoa, eta abiapuntutzat du hemen. Michelangelorentzat esanahi sinbolikoa zuen Zeusen eta Ledaren mitoak, Zeus jainkoen jainkoak Leda erregina ernaldu eta beltxarga bihurtu zenekoak -Troiako gerra abiarazi zuen gertaera hark-; intelektuala eta neoplatonismoaren jarraitzailea izanik, maskulinoaren eta femeninoaren arteko batze mistikoaren adierazpen modura ulertuko zuen, baita artista eta poeten ahaleginaren erakusgarri eta jainkozko inspirazio modura ere. Medicitarren kaperan hark landutako arkitektura eta eskultura multzoa (1521-1524), Errenazimentuko printzipio neoplatonikoak biltzen duena, Leda eta beltxarga obraren garai berean diseinatu zuen. Hala, Gaua eskulturak -irudi etzana, begiak erdi itxirik dituena, ezker besoa lasai, eta hegazti sinboliko bat oinetan- margolanaren antz handia du, gaur egun kopien eta xehetasunen zirriborroen bidez soilik ezagutzen duguna.

Leda eta beltxarga tenperaren azken jabea, Kontraerreforman obra suntsitu aurretik, Frantzisko I.a izan zen. Patu bera izan zuten Da Vincik eta Correggiok gai berari buruz egindako lanek; likits eta haragikoiegitzat jo zituzten hirurak. Baliteke horrek eragina eduki izana Baconengan, zeinak 1950eko hamakadan margotu baitzituen Van Goghen Margolaria Tarasconeko bidean obraren -suntsitua hura ere- bariazio batzuk.

Poesia funtsezko katalizatzailea izan zen Baconen iruditerian. Hain zuzen ere, Lying Figure in Mirror obrak William Butler Yeats ingeles-irlandar poetaren Leda eta beltxarga soneto gordina (1923) eta Michelangeloren pinturatik eratorritako zenbait elementu uztartzen ditu. Yeatsek testu esoterikoak, ezkutuko ikerketak eta askotariko filosofiak -horien artean, Nietzscherena eta neoplatonismoa- izan zituen oinarri. Ledaren eta Zeusen arteko elkarganatzea aukeratu zuen, historiako mugarri eredugarri gisa. Lotura sakratu modura interpretatu zuen haien batzea, eta, hala ere, bortxaketa balitz bezala kontatu zuen. Hark poeman deskribatutako zirrara emozional, biologiko eta abere senekoen -beldurrak eta estasiak sorturiko zirraren- berehalakotasuna iradokitzen saiatu zen Bacon ere.

Baconen hainbat egile garaikidek ere jakin zuten mitoaren boterea aintzat hartzen. 1958az geroztik, Sidney Nolanek -hark ere Yeatsen olerkia zuela inspirazio iturri- gai hari buruzko hainbat koadro margotu zituen, eta Cy Twomblyk lan sorta bat egin zuen, 1962an, Joseph Beuysen Emakume haurduna beltxargarekin obra (1959, Tate/National Gallery of Scotland) oinarri harturik, seguru asko. Henry Mooreren eskultura eta, zehazki, Txori forma (1955, County Museum of Art, Los Angeles) eta Txoria (1959, Tate) irudi etzanak Baconen irudi «eskultural» etzanaren anbiguotasunaren iragarle dira. Beste indar handiko estimulu bisual batzuez gain, Baconek nerabezarotik ezagutzen zituen Poussiniri egotzitako Leda (Musée Condé de Chantilly) nahiz beste hamaika eredu, horien artean, Max Ernsten txorien margolanak, Amédée Ozengantek erreproduzituak Arte liburuan (1928). Liburu horretaram Baconek maiz jotzen zuen .

Baimenduta dagoenaren mugak kolokan jartzea bilatzen du Baconek giza gorputz bihurritu eta sexu zehaztugabeko baten sexu jardunaren konfigurazio asaldatzailearen bidez. Ledaren eta Zeusen arteko batzearen deskribapenetan Yeatsek adierazitako biolentzia eta Michelangelok adierazitako baretasuna uztartzen ditu, eta, aldi berean, eszena urrunarazten du, ispilu bateko isla eta forma eskultorikoak baliatuz. Paleta disonantea eta distira errukigabea aztoragarriak dira: nahasmena, nazka eta erakarpena maila berean sentiarazi arren, gure arreta erakartzen dute. Errezela beltz ilunpetsu batzuek klaustrofobia sentipena areagotzen dute, eta medicitarren kaperako giroa gogorarazten dute; gai nagusia ezagutu aurretik ere, limurgarria da obra. Adierazgarria da jainkozko botere goren erabateko maskulino baten ikurra izatea beltxarga, eta biktima eta, aldi berean, erakargarritasun eutsiezineko irudi bihurtzea giza forma. Halaxe ikusi nahiko zuen, agian, Baconek bere burua. [Amanda Harrison]

Bibliografia hautatuta

• Cat. Francis Bacon. Paris, Centre National d'Art Contemporain, 1971. pp. 54, 134, n° cat. 105. (Perteneciente a la colección del artista)
• Sylvester, David. Interviews with Francis Bacon. London, Thames and Hudson, 1975. pp. 108-109.
• Trucchi, Lorenza. Francis Bacon. London, Thames and Hudson, 1976. pp. 15-16, 148.
• Sylvester, David. Entrevistas con Francis Bacon. Barcelona, Poligrafa, 1977.
• Francis Bacon : pinturas, 1970-1977 [Cat. exp.]. México D.F., Museo de Arte Moderno, 1977. p. 15, n° cat. 4.
• Mirror images [Cat. exp.]. Hannover, Kunstverein, 1982. p. 94.
• Sylvester, David. Gespräche mit Francis Bacon. München, Prestel, 1983. pp. 110-111, 180.
• Cat. Lo specchio e il doppio: dallo stagno di Narciso allo schermo televisivo. Milano, Fabbri Editori, 1987. p. 211. N° cat. 120
• "¡Vive tu museo! = Zure Museoa bizi!", Guía de Exposiciones, n° 105. 1988.
• Capolavori dal Museo di Bellas Artes di Bilbao [Cat. exp.]. Roma, Leonardo-De Luca Editori, 1991. p. 19.
• Armañanzas, Emy. "Sobre los agentes en el comercio del arte", Urtekaria 1992 : asterlanak, albistak = Anuario 1992 : estudios, crónicas. 1993. p. 146.
• Francis Bacon. Milano, Electa, 1993. pp. 92-93, 154, n° cat. 42.
• Francis B. Paris, Centre Georges Pompidou, 1996. pp. 180-181, n° cat. 61.
• Spanyol mestermuvek a Bilbaói Szépmuvészeti Múzeumból [Cat. exp.]. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao ; Banco Bilbao Vizcaya, 1996. p. 29.
• Tradition and modernity in basque painting, 1880-1939 = Tradición y modernidad en la pintura vasca, 1880-1939 [Cat. exp.]. Southampton ; Bilbao, Southampton City Art Gallery ; Museo de Bellas Artes de Bilbao, 1997. p. 20, il.
• De Picasso a Bacon : arte contemporáneo en las colecciones del Museo de Bellas Artes de Bilbao [Cat. exp.]. Segovia, Museo de Arte Contemporánea Esteban Vicente, 1999. pp. 140-141.
• Zugaza, Miguel ... [et al.]. Museo de Bellas Artes de Bilbao : maestros antiguos y modernos. Bilbao, Fundación Bilbao Bizkaia Kutxa = Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa, 1999. pp. 238-239.
• Entre la figuración y la abstracción : arte contemporáneo en las colecciones del Museo de Bellas Artes de Bilbao [Cat. exp.]. Pamplona, Museo de Navarra, 1999. pp. 112-113.
• La mirada fuerte : pintura figurativa de Londres [Cat. exp.]. México, Instituto Nacional de Bellas Artes, 2000. p. 82, n° cat. 19.
• Pintura al desnudo : Picasso, Dubuffet, De Kooning, Bacon, Saura [Cat. exp.]. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao ; Fundación Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, 2001. pp. s.p., 129, n° cat. 20.
• Zugaza, Miguel ... [et al.]. Maestros antiguos y modernos en las colecciones del Museo de Bellas Artes de Bilbao. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2001. p. 159.
• Francis Bacon : le sacré et le profane [Cat. exp.]. Paris, Fondation Dina Vierny-Musée Maillol, 2004. pp. 118-119.
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 183.
• Müller, Maria. Francis Bacon : The Violence of the Real. London, Thames and Hudson, 2006. p. 166. n° cat. 53
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 183.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 183.
• Müller, Maria. "Lying Figure in Mirror : 1971 : Francis Bacon", B'06 : Buletina = Boletín = Bulletin, n° 2. 2007. pp. 181-196.
• Reguera, Galder. "Centenario del Museo de Bellas Artes de Bilbao", Arketypo : revista de arte, arquitectura y diseño vasco, n° 13. 2009. pp. 146-147.
• Charney, Noah. Pais Vasco : de museos. Barcelona, geoPlaneta, 2010. pp. 69-72.
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2011. p. 183, n° cat. 130.
• Bilboko Arte Ederren Museoa : gida. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2012. p. 183, n° cat. 130.
• Raffaello verso Picasso : storie di sguardi, volti e figure [Cat. exp.]. Treviso, Italia, Linea d'ombra, 2012. pp. 308, 359-360, n° cat. 81.
• Francis Bacon, Henry Moore : flesh and bone [Cat. exp.]. Oxford, Ashmolean Museum, 2013. pp. 138-139, n° cat. 59.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 183.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 183.
• Francis Bacon : de Picasso a Velázquez [Cat. exp.]. Madrid, Turner ; FMGB Guggenheim Bilbao Museoa, 2016. pp. 128-129, 203, n° cat. 48.
• Francis Bacon, Monaco et la culture française [Cat. exp.]. Monaco, Grimaldi Forum, 2016. pp. 97, 101-111, il. 52.
• Maestros : Museo de Bellas Artes de Bilbao . Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 106-107, il.
• Maisuak : Bilboko Arte Ederren Museoa. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 106-107, il.
• Masters : Bilbao Fine Arts Museum. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 106-107, il.
• Maîtres : Musée des Beaux-Arts de Bilbao. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 106-107, il.
• Harrison, Martin ; Daniels, Rebecca. Francis Bacon : catalogue raisonné. London, The Estate of Francis Bacon, 2016. Vol. III, pp. 964, ?, n° cat. 71-02.
• Face à face : Francis Bacon, Bruce Nauman [Cat. exp.]. Montpellier, France, Bernard Chauveau ; Musée Fabre, 2017. pp. 127, 132, 244, n° cat. 30.
• 110 Años 110 Obras [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 290-293, sin n° cat.
• 110 Ans 110 Oeuvres [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 290-293, sin n° cat.
• 110 Urte 110 Artelan [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 290-293, sin n° cat.
• 110 Years 110 Works [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 290-293, sin n° cat.
• Bacon Giacometti [Cat. exp.]. Basel, Fondation Beyeler, 2018. pp. 141, 197, sin n° cat.
• Bilboko Museoaren alfabetoa = El alfabeto del Museo de Bilbao = The alphabet of the Bilbao Museum = L'alphabet du Musée de Bilbao [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 60-61, 65, 67, 73, n° cat. 28.
• Después del 68 : arte y prácticas artísticas en el País Vasco, 1968-2018 [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. p. 340.